Podczas diagnozy lub konsultacji z terapeutą Metody Krakowskiej, bardzo często zalecane jest wprowadzenie programu słuchowego.
Czym jest program słuchowy?
Program słuchowy to inaczej ćwiczenia słuchowe. Przeznaczony jest dla dzieci z autyzmem, afazją, alalią, jąkaniem, niezakończonym rozwojem mowy i innymi specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. To materiał audio nagrany w formie mp3, który poddano obróbce komputerowej w celu wydłużenia czasu trwania spółgłoski (w życiu codziennym nie jest to możliwe do uzyskania). W taki sposób długość trwania samogłosek i spółgłosek jest równa. Gotowe do ściągnięcia nagrania są zsynchronizowane z materiałem wizualnym, tym samym zapewnia to wielozmysłowe oddziaływanie terapeutyczne podczas każdej sesji. Jest bardzo ważna kwestia w przypadku korzystania z programu słuchowego: nie wolno go słuchać z tzw. “wolnego pola”, czyli bez słuchawek – taki sposób prezentacji programu nie przynosi efektów.
Program słuchowy wpływa korzystnie na rozwój mowy. W jaki sposób? Poprzez jednoczesną stymulację wzroku, słuchu i ruchu, mózg lepiej i szybciej się uczy. Ponadto pobudzany jest rozwój obszaru w mózgu odpowiadającego za planowanie ruchu artykulacyjnego. Dowodem tego są piękne efekty stosowania programu słuchowego wśród dzieci w wieku niemowlęcym i poniemowlęcym,ale także wśród dorosłych z afazją. Dziecko uczy się słuchać języka, rozwija się jego słuch fonemowy co kluczowo wspomaga naukę języka. Współpraca z dorosłym jest niezbędna do nauki mowy. Nie chodzi bowiem o naukę samogłosek, rzeczowników i innych części mowy, ale o naukę znaczeń poprzez zabawę z drugą osobą. Nauka mowy zawsze przebiega przy udziale drugiej osoby i stymulacji bezpośrednim kontaktem twarzą w twarz w formie zabawy.
Jak korzystać z programu słuchowego?
Na pierwszy rzut oka możemy czuć obawy, czy będziemy potrafić wprowadzić i zastosować program słuchowy w zaciszu domowym. Jednak, jak się okazuje, może to być proste i przyjemnie – zarówno dla nas, jak i naszej pociechy.
Najpierw dorosły powinien się zapoznać z pomocami do ćwiczeń słuchowych, następnie ściągnąć nagranie mp3 dostępne po zeskanowaniu kodu QR umieszczonego przy każdej pomocy, do której jest dołączony program słuchowy ( jeśli nie możemy go znaleźć, można je ściągnąć ze strony wydawnictwa Centrum Metody Krakowskiej). Dziecko powinno słuchać w słuchawkach nausznych, które będą odpowiednio dostosowane do jego potrzeb. Dobrze jest wyposażyć się także w rozgałęziacz do słuchawek ( na przykład taki: https://juniora.pl/rozgaleziacz-do-sluchawek/ ), dzięki któremu będziemy mogli słyszeć, który fragment programu w danym momencie słucha dziecko i pokazywać mu odpowiednie ilustracje. Niezwykle ważna jest obecność osoby dorosłej, która będzie kontrolować co słyszy dziecko i wskazywać mu adekwatne ilustracje na materiale wizualnym.
Po wysłuchaniu programu słuchowego przychodzi czas na wspólną zabawę: dokładanie figurek zwierząt do zdjęć rzeczywistych zwierząt, czy też podpisywanie fotografii odpowiednimi etykietami z wyrażeniami dźwiękonaśladowczymi, czy inne zabawy tematyczne z wykorzystaniem usłyszanych przez dziecko słów i wyrażeń.
Podsumujmy:
- Po zakupie odpowiedniego programu słuchowego, najczęściej zalecanego przez terapeutę, ściągamy na dowolny nośnik mp3 z nagraniami (ważne jest to, aby można było do tego nośnika podłączyć słuchawki nauszne, czy to za pomocą kabla czy też parując je bezprzewodowo z urządzeniem). Dorosły najpierw zapoznaje się z nagraniem, które powinno być zsynchronizowane z ilustracjami w pomocy wizualnej.
- Zaleca się obejrzenie instrukcji dotyczącej wprowadzania programu słuchowego, nagranego przez Centrum Metody Krakowskiej, prezentuje je prof Cieszyńska.
Link do powyższego nagrania: https://youtu.be/_Pcfg32Nfx4
Nagranie przedstawia praktyczne rady jak zaprezentować dziecku to ćwiczenie słuchowe oraz słuchawki, w taki sposób aby było to dla dziecka atrakcyjne i przyjemne. - Przeprowadzamy z dzieckiem ćwiczenia z zakresu programu słuchowego. Wybieramy porę najkorzystniejszą dla dziecka. Pamiętamy, aby dać dziecku czas na przyzwyczajenie się do takiej formuły ćwiczenia, początkowo może podchodzić do niego niechętnie nie rozumiejąc na czym ono polega.
- Po zakończonej sesji bawimy się wspólnie z dzieckiem, aby w praktyczny sposób wykorzystać przesłuchany materiał. Na przykład możemy dokładać figurki do zdjęć zwierzątek, podpisywać je etykietami z wyrażeniami dźwiękonaśladowczymi lub karmić je zabawkowym jedzeniem.
Jakie są programy słuchowe?
Poniżej prezentujemy dostępne programy słuchowe, zaczynając od najmniej zaawansowanego materiału do programów dla dzieci w młodszym wieku szkolnym i starszych. Dobór pomocy dydaktycznej powinien być dokonany na podstawie wcześniejszej diagnozy potrzeb i możliwości dziecka.
- https://juniora.pl/gdzie-jest-a/ – mogą z niego korzystać już dzieci w wieku niemowlęcym
- seria książeczek “ Czytam mamie i taice” : https://juniora.pl/czytam-mamie-i-tacie-na-wsi/ , https://juniora.pl/czytam-mamie-i-tacie-pojazdy/ , https://juniora.pl/czytam-mamie-i-tacie-w-lesie-i-na-lace/
- https://juniora.pl/obrazkowe-sylaby-pa-ma/ , https://juniora.pl/obrazkowe-sylaby-ba-la/
- https://juniora.pl/rzeczowniki-do-jedzenia-i-picia/
- https://juniora.pl/czasowniki-centrum-metody-krakowskiej/
- https://juniora.pl/wyrazenia-dzwiekonasladowcze-slucham-i-ucze-sie-mowic/ – program słuchowy w nagrany na płytach CD z książeczkami do jednoczesnej prezentacji obrazków podczas słuchania, Program “Słucham i ucze się mówić” składa się z serii książeczek.
- seria książeczek “Czytam mamie i tacie – Tycio i Pajda” : https://juniora.pl/tycio-i-pajda-zima/ , https://juniora.pl/czytam-mamie-i-tacie-tycio-i-pajda/ , https://juniora.pl/czytam-mamie-i-tacie-tycoi-i-pajda-w-kapieli/ , https://juniora.pl/czytam-mamie-i-tacie-tycio-i-pajda-na-zakupach/ , https://juniora.pl/tycio-i-pajda-nad-morzem/ , https://juniora.pl/tycio-i-pajda-w-kosmosie/ .
Dlaczego konieczny jest program słuchowy?
W przypadku zaburzenia rozwoju mowy, które może mieć różne podłoże, przetwarzanie słuchowe przebiega w inny sposób. Taka sytuacja uniemożliwia prawidłowy odbiór mowy i tym samym, jego naukę. Program słuchowy wspomaga przetwarzanie mowy w lewej półkuli mózgu. Konsekwencją prawopółkulowego odbioru mowy jest brak reagowania na komunikaty językowe oraz preferencję prawopółkulowych bodźców dźwiękowych takich jak: muzyka, dźwięki niewerbalne, dźwięki płynące z otoczenia ( niekiedy dzieci zwracają uwagę na odgłos daleko lecącego samolotu, ale zdają się ignorować proste komunikaty ze strony dorosłego). Na początku przygody z programem słuchowym, takie “przestawienie” z prawopółkulowego przetwarzania mowy na lewopółkulowe strategie, może nie być łatwe i dziecko z początku może nie preferować tej formy ćwiczeń. Jednak dzięki wytrwałości i stopniowemu wydłużaniu sesji, nasza pociecha z pewnością polubi tę aktywność.
W celu nauki odbioru i słuchania mowy, dobrze jest całkowicie wykluczyć telewizję i radio (nawet grające w tle), muzykę, wszelkie zabawki dźwiękowe oraz kontakt z urządzeniami elektronicznymi (smartfon, tablet, komputer i inne).Warto wspomnieć, że program słuchowy wspomaga naukę czytania, poprawia tempo mowy i artykulację.
Więcej o stymulowaniu słuchu i programach słuchowych można przeczytać w następujących pozycjach:
– https://juniora.pl/neurologiczne-podstawy-rozwoju-poznawczego-jezyk/
– https://juniora.pl/neurobiologiczne-podstawy-rozwoju-poznawczego-sluch/
