Jak pomóc dziecku ze spektrum autyzmu? Jakie ćwiczenia możesz z nim wykonywać samemu w domu? Jako pedagog i terapeuta zajęciowy Metody Krakowskiej podpowiem przykłady ćwiczeń dla dzieci z autyzmem. Wyjaśnię, jak każde ćwiczenie powinno być wykonane oraz jakie pomoce terapeutyczne mogą pomóc w ćwiczeniach z dzieckiem.
Dzieci ze spektrum autyzmu potrzebują stymulacji rozwoju poprzez odpowiednio dobrane zadania. Terapeuci Metody Krakowskiej mają do zaoferowania specjalistyczne ćwiczenia dla dzieci z autyzmem. Te ćwiczenia pomagają w ich rozwoju i terapii, czyniąc ją bardziej efektywną i atrakcyjną dla dzieci w spektrum autyzmu. Odpowiednie pomoce do przeprowadzenia ciekawych, rozwijających zajęć można znaleźć tutaj.
Ćwiczenia dla dzieci z autyzmem – pamięć i koncentrację
Dzieci w spektrum autyzmu często mają trudności z zapamiętywaniem i koncentracją uwagi. Ważna informacja: jeśli dziecko nigdy nie wykonywało tego typu ćwiczeń, na początku dorosły prezentuje mu jak ono przebiega i tłumaczy na czym polega jego rozwiązanie, dostosowując komunikat do możliwości i potrzeb dziecka. Jeśli dziecko potrafi już bawić się naprzemiennie, dobrym pomysłem będzie aranżowanie zajęć w taki sposób, żeby dorosły także wykonywał to ćwiczenie według instrukcji dziecka.
Zabawa figurkami (liczmanami)
Jednym z atrakcyjnych ćwiczeń jest zabawa figurkami (np. liczmany w kształcie zwierzątek lub pojazdów). Potrzebne będą też nieprzezroczyste kubeczki lub pudełeczka. Dorosły prezentuje początkowo jeden element, gdy dziecko potrafi wykonywać to zadanie, następnie zwiększa ilość prezentowanych elementów oraz ilość elementów zestawu, spośród którego dziecko dobiera odpowiednie. Jak przebiega to ćwiczenie?
Dorosły prezentuje dziecku jeden element z zestawu 5 zabawek. Następnie zakrywa go kubeczkiem i prosi dziecko o dołożenie takiego samego ze swojego zestawu pod spodem kubeczka. Jeśli dziecko dołoży prawidłowo, dorosły może pochwalić je za dobre rozwiązanie, lecz jeśli jest pomyłka – dorosły zachęca dziecko do podjęcia kolejnej próby. Staramy się pobudzać motywację dziecka do pracy i nie kierować do niego komunikatu o negatywnym zabarwieniu emocjonalnym, typu “Źle to zrobiłeś”.
Dotykowe memo to świetna okazja do urozmaicenia tego zadania oraz zaangażowania dodatkowo zmysłu dotyku podczas wyszukiwania pary.
A co, jeśli chcesz także poćwiczyć pamięć słuchową? Zobacz z jakich pomocy możesz skorzystać.
Ćwiczenia z zakresu percepcji słuchowej
Oprócz stymulacji wzroku, warto skupić się na zadaniach z zakresu percepcji słuchowej. Warto przygotować pojazd, np. pociąg, do którego można będzie składać lalki, zwierzątka lub inne zabawki. Dorosły mówi dziecku kto jedzie pociągiem, a zadaniem dziecka jest usadzić odpowiednio pasażerów w wagonach. Podobnie możemy się bawić gotując np. zupę dla misia. Dorosły wówczas dyktuje dziecku, które składniki należy włożyć do garnka żeby ugotować zupę pomidorową dla misia.
Przykładowa pomoc do ćwiczenia percepcji słuchowej:
Zabawa stymulująca pamięć sekwencji ruchów
Pamięć sekwencji ruchów jest niezbędna w stymulacji rozwoju dzieci ze spektrum autyzmu. Jak przebiega taka zabawa? Dorosły posługuje się kartami ze zdjęciami przedstawiającymi różne osoby wykonujące pozy. Zaczynamy od naśladowania jednej pozy, jeśli dziecko bez trudu je naśladuje, zwiększamy ilość kart. Warto z czasem zaprezentować karty z pozami i je zakryć, aby dziecko mogło z pamięci je odtworzyć w odpowiedniej kolejności.
Ćwiczenia dla dzieci z autyzmem – sekwencje
Kolejnym rodzajem specjalistycznych ćwiczeń dedykowanych dzieciom ze spektrum autyzmu są sekwencje. Do tego zadania będą potrzebne zabawki, z których można ułożyć ciąg, np. liczmany, naklejki piankowe czy też plastikowe sztućce, jednym słowem – wszystko co jest dla dziecka bezpieczne i co mamy w większej ilości i się powtarza (tj. niebieskie i żółte talerze itd. ).
Nad sekwencjami wzrokowymi pracujemy poprzez pokazanie wzoru, według którego dziecko ma za zadanie ułożyć ze swoich, identycznych elementów, taki sam ciąg. Na przykład możemy użyć małych i dużych łyżek układając sekwencję: duża łyżka, mała łyżka, duża łyżka, mała łyżka, duża łyżka, mała łyżka. Pod spodem, od strony lewej do prawej, dziecko ma za zadanie ułożyć identycznie taki ciąg według wzoru. Należy pamiętać o tym, że kierunek układania musi przebiegać od strony lewej do prawej. Kiedy ta umiejętność będzie opanowana, wówczas warto pracować nad kontynuowaniem układania sekwencji, czyli dorosły rozpoczyna układanie sekwencji, a dziecko ją kontynuuje dobierając odpowiednie elementy z zestawu. Następnie przechodzimy do układania sekwencji to samodzielne układanie sekwencji przez dziecko, dorosły podaje mu jedynie elementy, z których można ułożyć ciąg, a dziecko samodzielnie go układa. Warto pamiętać, że zaczynamy od naśladowania sekwencji dwuelementowej, gdy dziecko potrafi ją układać to uczymy się kontynuowania sekwencji dwuelementowej, a naśladujemy sekwencję trzyelementową.
Pomoce do wykorzystania podczas nauki sekwencji
Ćwiczenia dla dzieci z autyzmem – układanki lewopółkulowe
Jeśli interesowałeś się Metodą Krakowską to z pewnością natrafiłeś na układanki lewopółkulowe. Są to klocki, których układanie poprawia pracę lewej półkuli mózgu i pomaga w nauce. Zadaniem dziecka jest naśladowanie prezentowanego przez dorosłego układu klocków. Początkowo są to trzy klocki ułożone w poziomej linii. Pod tym wzorem dziecko układa z identycznego zestawu taki sam wzór. Z czasem dorosły stopniuje trudność zadania poprzez dokładanie kolejnych klocków, układając je w rzędach (2×2, później 3×3 klocki). Pomocny jest zestaw, w którym można znaleźć gotowe wzory do naśladowania. Biegłość w układaniu tych klocków ma wpływ na rozwój lewej półkuli mózgu i wspomaga rozwój mowy, ułatwia naukę czytania i uczy analizy materiału według zasady: od strony lewej do prawej oraz od góry do dołu. Często nie zdajemy sobie sprawy z tego jak sposób prezentowania świata jest wpisany w te ramy, chociażby ucząc się czytania należy ich przestrzegać.
Ćwiczenia dla dzieci z autyzmem – Emocje i relacje społeczne
Często zwraca się uwagę na to, żeby szczególną uwagę przykładać do zadań rozwijających umiejętność przyjmowania perspektywy drugiej osoby. Niejednokrotnie dzieci w spektrum autyzmu napotykają trudności podczas prób oceny jak czuje się druga osoba, co może myśleć lub dlaczego zachowuje się w dany sposób. Skuteczną metodą jest prezentacja i zwracanie uwagi na stany emocjonalne na co dzień. Często dzieciom łatwiej je zaobserwować po tym jak wcześniej analizują różne sytuacje społeczne z dorosłym. Można to robić poprzez prowadzenie Dziennika Wydarzeń i układanie historyjek obrazkowych ukazujących sytuacje społeczne. Jednak nie można poprzestawać na rozpoznawaniu emocji wyłącznie po wyrazie twarzy. Uczymy się z dzieckiem rozpoznawać je po mowie ciała i tonie głosu. Jak można to robić?
Zestaw “Emocje i relacje społeczne” znacznie ułatwia to zadanie. Zawiera on plansze z ilustracjami przedstawiającymi przeróżne sytuacje społeczne, ale usunięto z nich twarze, aby dziecko musiało przyjrzeć się uważnie mowie ciała bohaterów. Z dziećmi starszymi, które uczą się rozmawiać o swoich przeżyciach warto aranżować takie rozmowy podczas gier, jedną z nich jest gra “Emocje”. Uczy czerpania radości nie tylko z dojścia do mety, lecz także uważności podczas podróży po planszy. Karty dołączone do gry pomogą zaaranżować rozmowy na temat emocji i strategii radzenia sobie z nimi w sposób akceptowany społecznie. Wspólna gra pomoże w budowaniu nie tylko umiejętności językowych, komunikacyjnych, lecz także społecznych.
Mam nadzieję, że podane przeze mnie przykłady ćwiczeń terapeutycznych dla dzieci ze spektrum autyzmu spodobają się nie tyko Wam, jako rodzicom, ale przede wszystkim Waszym pociechom.
