Kategoryzacja

Kategoryzacja – ćwiczenia myślenia

Kategoryzacja, wykluczanie ze zbioru oraz analogie, to ćwiczenia ściśle ze sobą powiązane. Dzięki nim dziecko odkrywa istniejący w świecie porządek, jednocześnie ucząc się, że istnieje wiele reguł w odniesieniu do tych samych przedmiotów, obrazków oraz elementów językowych.
Są jak trzej muszkieterowie – bez kategoryzacji dziecko nie nauczy się wykluczania ze zbioru, oraz analogii. Cała “trójka” przyczynia się do rozwoju inteligencji i jest wyznacznikiem stopnia sprawności intelektualnej dziecka.

Kategoryzacja jest najłatwiejsza i od niej zaczynamy.

Dokonanie kategoryzacji odbywa się poprzez:
– wykrycie elementu,
– dostrzeżenie cech wspólnych,
– włączenie do zbioru.

Etapy ćwiczeń:

Wstępem do kategoryzacji są ćwiczenia identyfikacji, czyli – TAKI SAM. Od nich przechodzimy do pierwszego etapu nauki kategoryzowania czyli włączania elementów do istniejącego zbioru.

Drugi etap zadań kategoryzacji prowadzimy na materiale atematycznym lub przedmiotach, posiadających trzy cechy: kolor, wielkość, kształt. Dziecko łatwiej dostrzeże podobieństwo między takimi elementami, zasada będzie czytelniejsza.
Kategorie na tym etapie uczą, że przedmiot jest np. jednocześnie żółty i jest trójkątem.

Tworzymy kategorie biorące pod uwagę:
– kolor bez względu na wielkość

– kolor bez względu na kształt

– wielkość bez względu na kształt

– wielkość bez względu na kolor

– kształt bez względu na wielkość

– kształt bez względu na kolor

Kolejnym stopniem trudności są kategorie tematyczne  przedstawiające rzeczy używane na co dzień, bliskie dziecku, doświadczalne. Na tym etapie można ćwiczyć z dzieckiem umiejętność kategoryzowania podczas wykonywania czynności z rodzicami w domu np.: sprzątając zabawki, składając pranie, podczas gotowania lub nakrywając do stołu. Można także pracować na przedmiotach i obrazkach.

Następny etap to kategorie tematyczne językowe np:

owoce: warzywa

auta- klocki: auta- resoraki

Przykłady ćwiczeń kategoryzacji

Warto zaczynać od nich zajęcia, są świetne na “rozgrzewkę”.
Dostosowujemy je oczywiście do etapu rozwojowego i umiejętności dziecka.
Budowanie kategorii z użyciem obrazków. Zasadę określa cień obrazka. Dopasowujemy rzeczy z nim związane.

Tu na materiale tematycznym.

Dokładanie elementów do zbioru.

Dochodzenie do reguły jest zadaniem. Układamy reprezentantów kategorii – możemy nazwać elementy zbioru (tu auto, tu stół; albo taki tu, taki tu), ale nie całą kategorię. Zbiór nazywamy po ułożeniu przez dziecko wszystkich elementów, pamiętając, że nie każda kategoria ma osobną nazwę (jak meble, pojazdy) ale każdą trzeba nazwać np: to co lata ( helikopter, samolot, wahadłowiec, balon).

Dobieranie par.

Grafomotoryka + kategoryzacja

Ćwicząc kategoryzacje bardzo ważna jest zmiana zasady z użyciem tego samego materiału.

Samodzielne budowanie kategorii

„ Kategoryzacja to nie tylko narzędzie porządkowania. Porządkowaniu towarzyszy nieodłączna od niego interpretacja.” ( J. Maćkiewicz 1999, w : Językowy obraz świata).

Kategoryzacja nie jest obiektywna i zawsze należy zapytać “DLACZEGO?”, to pokazuje w jaki sposób dziecko myśli, a to główny cel ćwiczeń kategoryzacji.
Miłej zabawy!
Aleksandra Lashmann z synkiem Frankiem

Pani Aleksandra jest logopedą – neurologopedą. Prowadzi terapię z dziećmi w swoim gabinecie „Czerwony stoliczek” w Bydgoszczy. Kontakt telefoniczny – 661443899

* Opis teoretyczny według:
– książki prof. Jagody Cieszyńskiej-Rożek, „ Metoda Krakowska wobec zaburzeń rozwoju dzieci”, str. 421-423, Wydawnictwo Omega Stage Systems – Jędrzej Cieszyński
– notatek ze szkolenia z panią dr hab. prof.UP Martą Korendo – szkolenie CMK “Stymulacja procesów myslenia”