Autyzm jest neurozaburzeniem, oznacza to, że rozwój układu nerwowego przebiega w odmienny sposób niż zazwyczaj u innych dzieci w podobnym wieku. W związku z tym, już na wczesnym etapie życia można wychwycić niepokojące sygnały dotyczące rozwoju niemowlaka. Warto zaznaczyć, że wszelkie niepokojące nas zachowania lub niepojawienie się oczekiwanych rozwojowo etapów w rozwoju dziecka, należy koniecznie skonsultować ze specjalistą. Czy niepokojące nas objawy są jednoznaczne z autyzmem, o tym może zdecydować wyłącznie specjalista. Dzięki szybkiej interwencji Rodzica można szybko pomóc dziecku w zmierzaniu prawidłową ścieżką rozwojową i w osiąganiu kolejnych jej etapów.
Objawy autyzmu u niemowląt – gdzie szukać informacji
W poszukiwaniu niepokojących objawów, warto opierać się na wiedzy pochodzącej od specjalistów oraz wydanych przez nich książek. Prof. dr hab. Jadwiga Cieszyńska-Rożek zwraca uwagę na fakt, że każde opóźnienie w pojawieniu się oczekiwanych umiejętności utrudnia prawidłowy przebieg rozwoju dziecka. Oznacza to, że jeśli nie obserwujemy pewnych zachowań, wówczas może to oznaczać, że dziecko znajduje się w grupie dzieci zagrożonych autyzmem.
Na co należy zwracać uwagę spędzając czas ze swoim dzieckiem?
Poniżej zestawiono najważniejsze kwestie, na które dorosły powinien zwracać uwagę. Niepokojący jest brak pojawienia się poniżej wymienionych zachowań u dziecka.
Zaciekawione spojrzenie na twarz dorosłego
Pomiędzy 4-5. miesiącem życia, niepokojący powinien być: brak reakcji mimicznej dziecka na twarz dorosłego, brak uśmiechu na widok drugiej osoby, brak zainteresowania przedmiotami znajdującymi się na stole w zasięgu wzroku dziecka oraz gdy dziecko nie poszukuje źródła dźwięków. Ponadto, dziecko w tym wieku powinno się wsłuchiwać w wypowiedzi dorosłych, które do niego kierują, oglądać grzechotki i bawić się palcami oraz wyrażać niepokój, gdy matka lub opiekun przez dłuższy czas się nim nie zajmuje. W tym okresie, niemowlęta rozpoznają nieznane im osoby i czują niepokój na ich widok. Głównym sposobem komunikacji niemowlaka z dorosłymi jest płacz, którym dziecko sygnalizuje swoje odczucia, potrzeby. Jeśli zauważymy brak opisanych umiejętności, niechęć do słuchania wypowiedzi i patrzenia na twarz dorosłego, może okazać się konieczne zasięgnięcie porady u specjalisty.
Chcę już siedzieć!
W okresie pomiędzy 6–7. miesiącem życia należy zwracać uwagę na to, czy niemowlę spogląda za przedmiotem, który upadł, na przykład z wózka lub ze stolika. Wraz z kształtującą się umiejętnością siedzenia, niemowlak powinien odkryć i z zapałem gaworzyć samonaśladowczo: powtarzać ciągi sylab a zachęcane przez dorosłego, będzie starać się naśladować kolejne sylaby. Manipulując przedmiotami, dziecko powinno na nie spoglądać. Podczas sięgania po przedmioty będzie potrafiło dobrze ocenić ich odległość i użyje chwytu nożycowego. Brak pojawienia się którejkolwiek umiejętności, będzie sygnalizował potrzebę konsultacji ze specjalistą i stymulacji rozwoju najbliższych sfer rozwoju niemowlaka.
Pokazuję palcem!
Czas pomiędzy 8–9. miesiącem życia oznacza pojawienie się gestu wskazywania palcem, mającego na celu komunikację z dorosłym. Dziecko jest świadome stałości przedmiotu, więc poszukuje zabawki, gdy ta nagle zniknęła z zasięgu jego wzroku. Niemowlę chętnie sięga po zabawkę chwytem z przeciwstawieniem kciuka, zmieniając położenie ciała. Chętnie eksploruje najbliższą przestrzeń. Świadomie wyrzuca zabawki z łóżeczka i obserwuje ich ruch. To czas, gdy niemowlak utrzymuje z dorosłym wspólne pole uwagi, wyciąga ręce do znajomych osób i naśladuje czynności dorosłych. Wyraźnie też widać, że rozumie emocjonalne wypowiedzi dorosłego. Brak pojawienia się powyższych umiejętności powinno być sygnałem dla rodziców i opiekunów, aby zasięgnąć rady u specjalisty w celu dostarczeniu niemowlęciu potrzebnych bodźców i warunków do nabycia ich i osiągania kolejnych kamieni milowych w rozwoju.
Zaczynam chodzić i eksplorować przestrzeń
Niemowlak pomiędzy 10–11. miesiąca życia potrafi odwracać kartki książki, oglądać i pokazywać obrazki. Podczas zabawy dziecko chętnie wyjmuje klocki z pudełka, palcem wskazującym dotyka szczegółów zabawek, porusza się w rytm muzyki. Niemowlę wypowiada pierwsze słowa złożone z sylab otwartych. Poszerza się także jego repertuar zabaw z dorosłym: chętnie bawi się w zabawy typu “a kuku”, naśladowanie gestów (np. na pożegnanie “pa pa”) czy odnajdywanie ukrytych przedmiotów. Dziecko powinno chętnie wchodzić w interakcje z dorosłymi, szukać u nich pocieszenia w sytuacjach dla niego trudnych, np. gdy się przewróci oraz chętnie pokazywać osoby, przedmioty i obrazki. W tym czasie dziecko reaguje na swoje imię. Brak jednej lub większej ilości umiejętności u dziecka w tym wieku jest sygnałem, że warto zasięgnąć konsultacji ze specjalistą.
Mam już rok! Co potrafi już dziecko
Gdy dziecko ma już roczek, dorośli mogą obserwować kolejne umiejętności, które ono nabywa, należą do nich: kontrolowanie wzrokiem czynności wykonywanych przy użyciu narzędzi (kredki, ołówka, pisaka, łyżki, grzebienia), rozumienie poleceń popartych gestem, rozumienie funkcji przedmiotu. Podczas rozmów dorosłych i wypowiedzi kierowanych do niemowlęcia, dziecko powinno naśladować mimikę i używać pojedynczych wyrazów. Można też zaobserwować pojawienie się wstydu w obecności innych osób. Dziecko chętnie bawi się z dorosłym, chce dzielić się z nim jedzeniem i karmi zabawki oraz dorosłych. Brak kontrolowania czynności wzrokiem, posługiwanie się zabawkami, narzędziami niezgodnie z ich przeznaczeniem oraz brak pierwszych słów oraz pozostałych, towarzyszących im czynności z pewnością wpływa niekorzystnie na dalszy przebieg rozwoju dziecka i nie należy ich bagatelizować.
Dlaczego warto skonsultować się ze specjalistą, jeśli mamy obawy?
Umówienie się do specjalisty w celu konsultacji stanu rozwoju dziecka jest niekiedy stresujące dla rodziców. To całkiem naturalne. Jednak szybko podjęte działania mogą pomóc w jak najwcześniejszym rozpoczęciu pracy z dzieckiem i tym samym, pomocy mu we wkroczeniu na kolejne szczeble rozwoju. Im wcześniej dziecko rozpocznie terapię, tym lepsze efekty może osiągnąć. Podjęcie wczesnych działań daje rodzicom poczucie spokoju o przyszłość pociechy, bo robią co tylko w ich mocy, aby zapewnić jej jak najlepszy start.
