Koncentracja uwagi to umiejętność, która jest niezbędna w procesie uczenia się. Rodzice i nauczyciele zauważają, że dla dzieci jest wyzwaniem zapamiętać polecenia i wykonać je do końca. W dodatku, bardzo łatwo rozpraszają się podczas nauki. Jak możesz pomóc swojemu dziecku lepiej koncentrować się podczas nauki ? W tym artykule wyjaśniam czym jest koncentracja uwagi i jakie metody i techniki są pomocne w poprawie koncentracji uwagi u dzieci.
Koncentracja uwagi to umiejętność skupienia się na wybranej czynności lub rzeczy. W praktyce wygląda to tak, że dziecko potrafi wykonać zadanie od początku do końca bez większego rozproszenia czynnikami zewnętrznymi,na przykład dźwiękami dochodzącymi zza okna. W zależności od wieku, czas skupienia jest odmienny, więc zadania analogicznie muszą być dopasowane do indywidualnych możliwości i potrzeb dziecka. Zawsze bierzemy też pod uwagę specjalne potrzeby edukacyjne, tj. spektrum autyzmu, Zespół Aspergera, Zespół Downa czy dysleksja. Trzylatek potrafi skupić się na zadaniu przez 5 do 15 minut. Po roku, uwaga ta wydłuża się do 20 minut, a w zerówce dzieci są skupione już nawet przez 40 minut. Obecnie mamy dostęp do wielu metod poprawy koncentracji u dzieci. Jest jednak jeden warunek: dziecko musi być w pełni zaangażowane w ćwiczenie, to znaczy, że samodzielnie je wykonuje pod okiem dorosłego. Niezwykle ważne są pozytywne emocje i atrakcyjność proponowanych aktywności, bez nich czas uwagi dzieci spada nawet o połowę. Jakie więc ćwiczenia można wykonywać? Według mnie doskonale sprawdzą się ćwiczenia słuchowe, zabawy ruchowe, zabawy stolikowe i łamigłówki. Są to sprawdzone sposoby na poprawę koncentracji u dzieci, a podane metody i techniki można z powodzeniem zastosować w domu lub szkole.
Ćwiczenia na koncentrację dla dzieci w wieku przedszkolnym
Dzieci w wieku przedszkolnym uczą się głównie poprzez zabawę. Wykorzystując taką naturalną potrzebę podczas zabaw w domu. Jakie zabawy proponuję jako pedagog specjalny?
Zabawy słuchowe
- Zabawa w „podłsuchiwanie”. Potrzebujemy jednej z zabawek naszego dziecka. Wyjaśniamy dziecku, że słyszeliśmy jak ta zabawka coś mówiła. Prosimy, żeby spróbowało “podsłuchać” co mówi ich zabawka i nam to przekazało. Gdy dziecko przykłada ucho do niej, wówczas szeptem wypowiadamy wybrane słowo i pytamy się dziecka zaskoczeni czy coś usłyszało i chwalimy za powtórzenie.
- Zapamiętywanie rymowanek i wyliczanek z pokazywaniem. Kto rzuca kostką pierwszy? Najlepiej takie kwestie rozwiązuje wyliczanka, przykładowo:
Entliczek pentliczek,
Czerwony stoliczek,
Na kogo wypadnie,
Na tego bęc!
Zabawy ruchowe
Ćwiczymy koncentrację będąc w ruchu. Na przykład, poprzez:
- Rysowanie w powietrzu. Dorosły wymyśla, co można narysować na naszym niewidzialnym płótnie, na przykład: motyla. “Malujemy” motyla poruszając rękami i dłońmi w taki sposób, jak to robimy malując pędzlem.
- Zabawa w “pokaż co usłyszałeś”. Dorosły wymienia części ciała, które potem dziecko ma pokazać. Następnie dorosły znowu powtarza wymieniane przez siebie części ciała i jednocześnie z dzieckiem mają je wskazywać. Ale uwaga, tu kryje się pułapka! Dorosły “myli się” i co innego mówi, a jeszcze co innego pokazuje! Dziecko ma za zadanie pokazywać tylko to, o czym była mowa na początku, a nie według nieprawidłowego pokazu.
Zabawy stolikowe
Angażując jak najwięcej zmysłów wpływamy na szybsze postępy naszych pociech. Jak to zrobić?
- Memory dotykowe. Wkładamy do woreczka kilka przedmiotów. Następnie prosimy dziecko, aby włożyło do niego dłoń i powiedziało co to za rzecz.
- Masażyki. Na plecach dziecka “rysujemy” samogłoskę, a ono ma ją odgadnąć. Z czasem zwiększamy trudność“rysujemy” też inne rysunki.
A czy są ciekawe karty pracy do tych ćwiczeń? Oto kilka pomocy, które mi osobiście świetnie sprawdzają się w pracy w pracy z dziećmi w tym wieku.



Ćwiczenia na koncentrację uwagi dla dzieci – klasy 1 – 3
Ze starszymi dziećmi możemy bawić się w zabawy na podobnej zasadzie jak te z wymienione powyżej, ale zwiększamy ich trudność. W swojej pracy, zauważyłam, że ćwiczenia koncentracji uwagi na zajęciach indywidualnych mają bardzo pozytywny wpływ na to, w jaki sposób dziecko radzi sobie z wyzwaniami pracy w grupie szkolnej. Oto kilka propozycji ćwiczeń koncentracji:
- Puzzle. Tylko uwaga, nie mam na myśli tych w formie “tradycyjnej”. Chodzi raczej o rysunki, które samodzielnie wydrukujemy i przecinamy, ale po liniach skośnych. Początkowo możemy podzielić rysunek na trzy, cztery części. Z czasem zwiększamy ich ilość, i tym samym, trudność.
- Kodowanie. Chodzi o ćwiczenia polegające na kolorowaniu rysunku według kodu, gdzie dany symbol/ cyfra oznacza określony kolor, na który ten element należy pokolorować.
- Dobieranie obrazków do cieni. Zadanie polega na odnalezieniu i dołożeniu do obrazka, odpowiadającego mu cienia – konturów wybranego obrazka wypełnionego czarnym kolorem.
Więcej propozycji ćwiczeń można odnaleźć w dedykowanych tej grupie wiekowej gotowych kartach pracy.

Ćwiczenia na koncentrację uwagi dla dzieci w klasach 4 – 6
Co możemy zaproponować starszym dzieciom? Atrakcyjne łamigłówki! Czym możemy je zaskoczyć? Oto kilka propozycji, polecam:
- Labirynty – to świetne ćwiczenie nie tylko na koncentrację uwagi, lecz także percepcji wzrokowej i koordynacji wzrokowo – ruchowej.
- Zadania typu “połącz kropki”. Takie ćwiczenie wymaga skupienia podczas łączenia kropek w odpowiedniej kolejności. A ciekawość jaki rysunek jest rozwiązaniem jest dobrym bodźcem do działania.
- Zadania na materiale literowym. Wszystkie ćwiczenia polegające na poszukiwaniu różnic pomiędzy obrazkami, wyszukiwaniu wybranych elementów czy dobieraniu identycznych obrazków, można wykonać na materiale literowym. Wspomagamy umiejętności odpowiadające za coraz sprawniejsze czytanie, nawet tych trudniejszych tekstów.
Szukasz więcej pomysłów? Ta pomoc z pewnością się przyda:

Dlaczego warto ćwiczyć koncentrację uwagi?
Ćwicząc koncentrację uwagi u dzieci, tak naprawdę pracujemy nad innymi funkcjami poznawczymi, takimi jak: pamięć, percepcja słuchowa i wzrokowa, orientacja wzrokowo – przestrzenna, koordynacja wzrokowo – ruchowa i sprawność motoryczna. Warto zajrzeć do książki, która pokazuje inne ćwiczenia na koncentrację dla dzieci w domu lub szkole.


Emilia Płecha
Emilia Płecha - pedagog i terapeuta zajęciowy. Prowadzi terapię w Centrum Terapii i Rozwoju Dzieci Juniora w Lublinie. Skutecznie pracuje z dziećmi z zaburzeniami komunikacji językowej, w tym z dziećmi: z autyzmem, z zespołem Aspergera, dysleksją, niedosłuchem, opóźnionym rozwojem mowy.