Nabycie sprawności grafomotorycznej jest kluczowe, gdy dziecko rozpoczyna edukację w szkole. Jakie są ciekawe ćwiczenia grafomotoryczne dla dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym? W tym artykule podpowiem w jaki sposób ćwiczenia grafomotoryki można zamienić w świetną zabawę.
Grafomotoryka to suma wielu czynników, między innymi rozwoju motorycznego i poznawczego dziecka. Ma swoje odbicie w poziomie umiejętności rysowania i pisania. Choć ćwiczenie grafomotoryczne powinno trwać krótko, to powinno się dbać o to, aby codziennie je powtarzać na różnym materiale wykorzystując do tego różnorodne techniki. W tym artykule dzielę się pomysłami na to, jak w praktyce wykorzystać ćwiczenia grafomotoryczne w zabawie z dzieckiem (potrzebne pomoce do ćwiczeń grafomotoryki znajdziesz tutaj – https://juniora.pl/grafomotoryka/). Ten artykuł będzie pomocny dla tych, którzy szukają przykładowych ćwiczeń mających na celu usprawnianie grafomotoryki, aby można było je wykorzystać w praktyce. Przedstawiam ćwiczenia grafomotoryki dla dzieci zaczynających przygodę z rysunkiem oraz dla tych, które rozpoczynają naukę pisania. Wskazuję na co należy zwracać uwagę podczas wykonywania tego typu ćwiczeń.
Początki nauki grafomotoryki
W najwcześniejszych latach życia “nauczycielami” dziecka są tak naprawdę jego najbliżsi: mama, tata, dziadkowie. To oni towarzyszą dziecku, kiedy mając około 2 lat rozpoczyna ono swoją przygodę z rysunkiem. W wieku przedszkolnym ćwiczenie grafomotoryki spełniają zadanie usprawniające i stymulujące motorykę małą oraz koordynację wzrokowo – ruchową. Natomiast w szkole ćwiczenia grafomotoryczne służą korygowaniu wcześniej nabytych, nieprawidłowych nawyków. Wykonując ćwiczenie grafomotoryki pamiętajmy, że powinny one być wspólną zabawą. Taka zabawa powinna też uwzględniać zmienność ról – raz rysuje dziecko, a raz dorosły. Najpierw uczymy się naśladować, aby móc potem już kopiować zaprezentowane wzory. Tyle teorii wystarczy, czas na praktykę!
Ćwiczenia grafomotoryczne – pierwsze kroki
Dla dzieci już od około 3 roku życia warto wprowadzić też zajęcia i czynności z zakresu samoobsługi. Mają one bezpośredni wpływ na rozwijanie motoryki małej, a co za tym idzie, umiejętności grafomotorycznych. Wszystkie zajęcia dziecko wykonuje pod nadzorem i kierownictwem osoby dorosłej. Oto przykłady:
- wspólne przygotowywanie śniadania: posmarowanie kromki chleba masłem lub dżemem (oczywiście nóż powinien być bezpieczny dla dziecka, najlepiej plastikowy, z okrągłym brzegiem i nieostry),
- ubieranie się – wybieramy porę dnia, kiedy nie śpieszymy się do wyjścia i dziecko bez presji czasu może ćwiczyć zapinanie guzików, sznurowanie butów, zapinanie zamka błyskawicznego kurtki itd.
- pierwsze szlaczki (ale ciekawe) – zasady: zanim nauczymy rysować dany wzór z dzieckiem, należy różnorodnymi technikami rozpocząć jego naukę. Na czym to polega? Na początku dziecko “rysuje” palcem wybrany wzór, innym razem wykonuje go mazakiem na folii plastikowej, dopiero po opanowaniu danego wzoru podejmuje próby wykonania go przy pomocy ołówka. Nie wykonujemy danego wzoru więcej niż raz dziennie. Kopiowanie, czyli rysowanie według wzoru na oddzielnej kartce, jest ostatnim etapem nauki. Pomijanie etapów może prowadzić do zniechęcenia dziecka do takich zadań. Stopniowanie trudności buduje poczucie pewności siebie i chęć do podejmowania się wyzwań. Jeśli szukacie inspiracji, oto moje propozycje gotowych kart pracy:
Ćwiczenia na materiale nieliterowym
Przychodzi czas na zadania, które poprzedzają zadania na materiale typowo literowym, przygotowującym do pisania. Oto kilka propozycji:
- Rysowanie linii, początkowo poziomych, później pionowych. W formie zabawy rysujemy dróżkę (dwie równoległe czerwone linie pomiędzy rysunkiem misia i domku). Dziecko ma za zadanie “zaprowadzić” misia do domu. Wybrana postać może “jechać” do przedszkola, “iść” na plac zabaw itd. Później wprowadzamy linie ukośne, faliste i pętlowe. Na podobnej zasadzie, ale bez rysowania dróżki, dziecko łączy dwie kropki : jedna narysowana przy misiu, a druga obok jego domu. Kolejny poziom trudności obejmuje wykonywanie rysunków koła (wyścigi aut na torze wyścigowym).
- Rysujemy także figury geometryczne, takie jak koło, kwadrat, trójkąt. Mogą przybrać one formę wymyślania jak powinny wyglądać wymarzone korale, a może auto dla przyszłego kierowcy?
- Uzupełnianie rysunku. To świetna zabawa, podczas której dorosły rysując misia, lalkę, auto bądź zwierzątko “zapomina” narysować jeden z elementów (np. oko, nos, koło). Na całe szczęście dziecko czuwa nad całym procesem i może nam pokazać co zostało pominięte i uzupełnić rysunek.
- Świetnym pomysłem na ćwiczenie grafomotoryki jest zamalowywanie płaszczyzn. Możemy narysować ulubione postaci z bajek na dużym arkuszu szarego bloku. Następnie razem z dzieckiem zamalowujemy je przy użyciu palców, dłoni lub pędzla i farb. A może to rysunek na chodniku, który można pokolorować kredami?
- Czasem potrzeba pomocy detektywa, zwłaszcza gdy rysunek jest zakodowany i nie wiadomo co kryje się na czarno – białej kartce. Rysowanie według kodu pomaga ćwiczyć logiczne myślenie, spostrzegawczość oraz koordynację wzrokowo – ruchową. Ale to nie wszystko – może być widać od razu rysunek, ale poszczególne jego części są oznaczone symbolami, którym dziecko przypisuje wybrany kolor. Jak będzie wyglądać kolorowanka? Nic tak nie motywuje jak ciekawość końcowego efektu.
- A co jeśli piesek zgubił drogę do domku? A może zaczyna padać i lala musi szybko pojechać do domku? Wtedy przyda się nam pomoc w zaprowadzeniu tych postaci przez labirynt.
Ćwiczenia na materiale literowym
Co warte pamiętania, sprawność grafomotoryczna dziecka wynika z tego jak przebiegał jego rozwój na poprzednich etapach życia. Dlatego, jeśli dziecko nie potrafi wykonać zadań na materiale literowym, aby mu pomóc może trzeba będzie wrócić do ćwiczeń grafomotoryki z poprzednich etapów.
Poniżej przedstawiam kilka ciekawych zbiorów ćwiczeń grafomotorycznych, które mi osobiście się przydają podczas terapii:
Gdy pojawiają się trudności podczas ćwiczeń grafomotoryki
Technika wykonywania czynności grafomotorycznych bywa bezpośrednią przyczyną niepowodzenia dzieci w nauce pisania. A co zrobić kiedy obserwujemy u naszego dziecka niechęć do wykonywania tego typu zadań lub gdy nauczyciele zgłaszają jego trudności z nadążaniem z przepisywaniem tablicy? Warto zgłosić się do najbliższej poradni psychologiczno – pedagogicznej gdzie specjaliści pomogą w ustaleniu przyczyny zaobserwowanych trudności. Ponadto, pomogą w zaplanowaniu dalszej pracy aby jak najszybciej pomóc naszemu dziecku. Pamiętajmy, że im szybciej zaczynamy pracę nad umiejętnościami grafomotorycznymi, tym lepiej. Ponadto, takie umiejętności otwierają drzwi nie tylko do wymarzonej szkoły. Pomagamy dziecku uwierzyć w jego możliwości i budujemy jego poczucie wartości, a to najlepszy prezent w drodze ku samodzielności.
